💐 અમીર કોણ ? 💐 કદાચ એ જ માણસાઈ હશે ! અને આ માણસાઈ કરતા કોઈ અમીર હોય ખરું ?

શહેરના એક મુખ્ય માગૅને અડીને આવેલા શોપીંગ મોલના મુખ્ય દરવાજા પર સવારના આઠ વાગ્યે મેનેજર અણગમો વ્યક્ત કરતાં તાળું ખોલી રહ્યો હતો. બૂટ-કૉટ અને ટાઈમાં સજ્જ તે એક શિસ્તાગ્રહી વ્યવહારવાળો લાગતો હતો છતાં જમણી બાજુ જોઈ તુચ્છ ભાષામાં મનોમન તે બબડી રહ્યો હતો,” આ નવરીનાઓ ! હવે ક્યારે અહીંથી નીકળે છે ? સાલા ! આ ભીખારીઓને તો બસ જે મળે તે પચાવી પડવાની જ આદત છે ! વરસાદ વરસાદ કરી ચાર દિવસથી આ શેડમાં ધામા નાંખ્યા છે. હવે તો વરસાદ પણ રોકાઈ ગયો છે છતાં હટવાનું નામ નથી લેતા ? આજે તો શેઠને ફરી કહેવું જ પડશે.”
મેનેજર ત્વરિત મોલની અંદર દાખલ થયો. ચાલતા ચાલતા ચાલતા જ એણે શેઠને ફોન જોડ્યો,” હેલ્લો.. હા સર ગુડ મોર્નિંગ.”
“હા ગુડ મોર્નિંગ ! બોલો શું થયું ? મેનેજર”સામેથી જવાબ મળ્યો.
મેનેજરે બને એટલી શિસ્તથી વાત કરવા પ્રયત્ન કર્યો,” વાત જાણે એમ છે કે પેલો વેલજી સડકછાપ છે ને ?”
” હા છે જે આપણાં શોપિંગ મોલની બરાબર પાછળ જ રહે છે.”
“હા…હા એ જ !”
” હા તો એનું શું છે ?”
“હમણાં બે-ચાર દિવસથી વરસાદ ચાલુ છે તો એ વાલજી જે આપણા મોલની પાછળ જયાં પીપળા નીચે બે પતરા ઉભા કરીને રહેતો હતો ત્યાં વરસાદના લીધે પાણી ભરાઈ જવાથી તે તેના પરિવાર સાથે આપણા મોલના શેડમાં ત્રણ દિવસથી રોકાઈ રહ્યો છે. હવે પોતાને તો કશું ધંધો નથી ફક્ત કચરો અને પ્લાસ્ટિક વેચીને જીવે છે અને આપણા આવડા મોટા બિઝનેસની ઇજ્જત કાઢે છે. હવે તો વરસાદ રહી ગયો છે તો પણ જતો નથી બોલો શું કરું ? હવે એનું કંઈક કરો. આમને આમ રહેશે તો આપણા ગ્રાહકો આવતા વેંત એ ભીખારીને જોતા જ પાછા વળી જશે.”
” હા હા કંઈ વાંધો નહીં ચલ હું આજે આવીને વાત કરું છું.” શેઠે જવાબ વાળ્યો.
મેનેજરના મોઢા પર ગુસ્સો તગતગી રહ્યો હતો પરંતુ શેઠની મર્યાદાને લીધે તે શબ્દો ગોઠવી ગોઠવીને બોલતો હતો. એને બે ત્રણ વખત પેલા વેલજી અને એના પરિવારને સુચના આપી હતી કે ,”આ શેડ ખાલી કરી મોલના પાછળ એમની જમીનમાં રહેવા જતા રહે”

પણ વેલજી હાથ જોડીને એકની એક જ વાત રટી રહ્યો હતો,”સાહેબ હું જ્યાં રહેતો હતો ત્યાં પાણી ભરાઈ ગયું છે અને અત્યારે ત્યાં રહી શકાય એમ નથી માટે હજુ ચાર દિવસ અહીંયા રોકાવા દીધા હોત તો આપની મહેરબાની થાત !”
થોડોક સમય થતાં શેઠ પણ આવી પહોંચ્યા. એમને તાબડતોબ સિક્યુરિટી ગાર્ડ બોલાવી અને વેલજીનો જે બે બાચકામાં સામાન ભરેલો હતો એ લઈ અને એના પરિવાર સાથે ઘાસનો પૂળો ફેંકે એમ બહાર ધકેલી દીધો. બિચારો વેલજી ! થરથર કાંપતા હૈયે પોતાના બે બાળકો, પત્ની અને પોતે ભીની કાદવવાળી પોતાની જમીનમાં ચાલ્યા ગયા. ચારેય જણ મજબુર બની ગમે તેમ કરી એ જમીનને કોરી કરવા વ્યર્થ પ્રયત્ન કરી રહ્યા હતા. જેથી કરીને ત્યાં રહી શકાય. ધીરે ધીરે કરતા વરસાદના દિવસો પૂરા થતા કોરા દિવસ આવ્યા એટલે વેલજીએ તો હતુ એમને એમ ચાર લાકડાના ઠુંઠા ઉભા કરી અને બે પતરા આડા મૂકી દીધા તેમજ આડશ કરવા ચારેય બાજુ કંતાન વીંટી દીધું. માણસની અડધી જિંદગી આલીશાન મકાન બાંધવા નીકળી જાય છે જ્યારે વેલજીએ ફક્ત ચાર કલાકની મથામણ કરી પોતાનો સપનાનો મહેલ તૈયાર કરી દીધો. એ જગ્યામાં જ વેલજીનો પોતાનો જ મોટો પ્લોટ હતો જેમાં એના જોડે જો સંપત હોત અને એનું ગજું હોત તો એ આ પ્લોટમાં ચાર મોટા મકાન બનાવી શકે એમ હતો. પરંતુ જ્યાં પેટનો ખાડો પુરવા માટે પણ ફાંફા મારવા પડે એ વ્યક્તિને બીજી કોઈ સંપત્તિની વાત તો જોજનો દૂર રહી. વેલજી કાગળ, કચરો અને પ્લાસ્ટિક એ બધું વીણી અને વેચીને પોતાના પરિવારનું ગુજરાન ચલાવતો હતો. પત્ની અને બાળકો પણ સાથ આપતા હતા છતાં પણ ફક્ત પેટીયુ રળાય એટલી જ આવકની હતી. ધીરે ધીરે એક વર્ષ વહી ગયું. હવે કુદરતનો ન્યાય ગણીએ કે વેલજીના પરિવારની બદદુઆ ! બનવા જોગ એવું થયું કે શેઠનો જ્યાં શોપિંગ મોલ હતો ત્યાં જે મુખ્ય માર્ગ હતો એ સરકારી રોડલાઇન પ્રમાણે સિક્સલેન બનવા જઈ રહ્યો હતો એટલે આજુબાજુના જે મકાનો હતા, બિલ્ડીંગો તેમજ ગલ્લાઓ હતા એ બધું દબાણમાં આવતું હોવાથી ખાલી કરાવવામાં આવી રહ્યું હતું. આ દબાણમાં રોડને અડીને આવેલો શેઠના મોલનો શેડ પણ જતો હતો.મહાનગરપાલિકામાંથી શેઠ ઉપર બે-બે નોટીસો આવી ગઈ હતી અને હવે વોરંટ છૂટે એમ હતું પણ હજુ સુધી શેઠને શું કરવું એ કશું સૂઝતું નહોતું.મેનેજર પણ ચિંતામાં હતો કે આ મોલ દબાણમાં તૂટી જશે તો મારી પણ નોકરી જશે. હવે આ ખબર તો જાણે આજુબાજુ ચચૉનો મુખ્ય મુદ્દો બની ગઈ હતી.છાપાઓમાં, આજુબાજુ ગલ્લે, દુકાને ઊભેલા લોકોમાં બધે આ શેઠનો મોલ તો દબાણમાં જવાનો જ છે એવી જ વાતો થતી હતી.

એકવાર વેલજી એ શોપિંગ મોલની બાજુમાં જ પ્લાસ્ટિક વીણતો હતો. એને આ શેઠના મોલના દબાણ વિશેની ખબર પડી.તે ત્યાંથી તરત જ એમ જ પોતાનો પ્લાસ્ટિક ભરેલો કોથળો લઈ મોલ તરફ ચાલવા લાગ્યો. શેઠ અને મેનેજર ત્યાં જ કાઉન્ટર ઉપર જ પોતાની વિમાસણ ઉકેલવા વ્યર્થ પ્રયત્ન કરી રહ્યા હતા. હવે એ જ વખતે મનપાની દબાણ હટાવવા માટેની ટીમ પણ પોલીસ પ્રોટેક્શન સાથે ત્યાં આવી પહોંચી.શેઠ એમને જોઈ બધી વાત પામી ગયા કે આજે તો મારો મોલ તૂટ્યા વગર રહેશે નહીં એટલે તેઓ લાચાર અને નિઃસહાય બની જાણે પગ સાવ ભાંગી ગયા હોય એમ ધીમે ધીમે બહાર આવવા લાગ્યા. વેલજી મોલમાં જવા પ્રયત્ન કરી રહ્યો હતો પરંતુ આ બધો કાફલો જોઈ ધબકતાં કાળજે એક બાજુ ખૂણામાં અટકી ગયો. શરૂઆતમાં તો દબાણ ટીમ અને શેઠ વચ્ચે થોડી જીભાજોડી પણ થઈ પણ મનપાના અધિકારીઓ તો એકના બે ન થયા તે ન જ થયા. તેમણે શેઠને બે જ રસ્તા બતાવ્યા. કાં તો આ શેડ હટાવો અથવા આ મોલ સમૂળગો બંધ કરો. શેઠને બંનેમાંથી એકેય રસ્તો અપનાવવો પોસાય એમ નહોતો, કારણકે ભર્યા ભાદરા મોલ થકી પોતે એક મોટા બિઝનેસમેન બન્યા હતા અને એ જ તૂટી જાય તો પોતે રસ્તા ઉપર આવી જાય એટલે શું નિર્ણય લેવો એ કશી જ સમજ પડતી ન હતી. શેઠને નાસીપાસ થયેલા જોઈ વેલજી તરત જ પોતાનો કોથળો સાઈડમાં મૂકી અને હાથ જોડેલી મુદ્રામાં જ શેઠ જોડે પહોંચ્યો .શેઠના પગમાં પડી અને જાણે વિનંતી કરતો હોય એમ બોલ્યો,” શેઠ માફ કરજો ધૂળ સમાન માણસ છું

Advertisement

,છતાં આપને કંઈક સલાહ આપવામાં આવ્યો છું જો આપને ગમે તો કંઈક કહું ?” શેઠ લાચાર હતા. અત્યારે તો ગાડું છોકરું પણ આવીને એમને સલાહ આપે ને તોય સાંભળવા તૈયાર હતા એટલે એમને તરત જ હા પાડી દીધી. વાલજીએ શરૂ કર્યું,” સાહેબ શેઠજી ! જો આપના મોલનો શેડ દબાણમાં જ હોય અને તૂટી જતો હોય તો એક કામ કરોને ! અહીંનો શેડ અને મુખ્ય દરવાજો બંધ કરી દો અને મોલની પાછળ જ મારી જમીન છે ત્યાં શેડ અને મુખ્ય દરવાજો રાખી દો અને અહીંયા મોટું એક મોલ માટેનું દિશાસૂચક બોર્ડ લગાવી દો. જેથી કરીને તમારો મોલ પણ બચી જશે અને રોડ પણ થઈ જશે. હા બીજી વાત તમે મારી જમીનમાં જે શેડ અને દરવાજો બાંધશો એનું મારે કોઈ ભાડુંયે નથી જોઈતું કહેતા હોય તો લખી આપું. ત્યાં ઉભેલો તમામ સ્ટાફ આ એક ગરીબ સડકછાપ વેલજીનું સૂચન સાંભળી અવાક બની ગયા હતા કારણ કે વાલજી એક સડકછાપ ગરીબ ભિખારી હતો પરંતુ એના સૂચનમાં ભેળવેલી જે લાગણી હતી એ અબજોપતિની હતી. એના આગળ અત્યારે મોલના શેઠ પણ વામણા સાબિત થઈ રહ્યા હતા. વાલજીની વાત સાંભળી શેઠ તો રાજી થઈ ગયા.

“અરે વાહ ! તું ખરેખર સાચું કહે છે ?”

Advertisement

“અરે હા શેઠજી ! મારી માં ના સમ બસ !” વેલજી ખાતરી આપતો હોય એમ બોલી ગયો. શેઠતો ગદગદિત થઈ ગયા.” વાલજી ખુબ જ સરસ તે તો મારી લાજ રાખી ! તારો ખૂબ ખૂબ આભાર ! વાલજી તું અંદર જઈને બેસ પછી હું તારી સાથે વાત કરું છું.” એમ કહી મેનેજર સામે જોઈ કહ્યું,”આ વાલજીને કોઈ ચા નાસ્તો કરાવો ભાઈ !” શેઠે મેનેજરની સાથે વાલજીને મોલની અંદર મોકલ્યો.પછી દબાણ ટીમને શેઠે બે જ દિવસમાં પોતે આ શેડ અહીંથી હટાવી દેશે એવી ખાતરી આપી અને આવેલ અધિકારીઓને પરત મોકલ્યા. શેઠને હાશ થઇ. છેલ્લા અઠવાડિયાથી પોતે ઊંઘી પણ નહોતા તેમને હવે કળ વળી. વેલજી યાદ આવતાં જ તેઓ ઉતાવળા પગલે મોલમાં દાખલ થયા જ્યાં વાલજી બેઠો હતો. તેની સામે મેનેજર હાથ જોડીલી મુદ્રામાં બેઠો હતો.તે પણ કંઈક પરોપકારભરી વાત કરી રહ્યો હતો,” વાલજી મને માફ કરજે ભાઈ ! મેં જ તને હડધૂત કર્યો હતો.તે શેઠનો મોલ નથી બચાવ્યો પરંતુ મારી નોકરી બચાવી છે. મારી આજીવિકા બચાવી છે એટલે તારો જેટલો ઉપકાર માનું એટલો ઓછો છે.” એ જ વખતે શેઠ પણ આવી ગયા. આવતાં વેંત તેઓ વાલજી જે ગંદો,ગોબરો, ચીંથરેહાલ હાલ હતો છતાં એને ગળે લગાવી અને દિલથી આભાર વ્યક્ત કરતાં એટલું જ બોલ્યા કે,” વાલજી આજે તે મારી રોજી બચાવી છે તને લાખ લાખ ધન્યવાદ ભાઈ ! હવે મને પણ આ ઉપકારનો બદલો વાળવા દે ભાઈ ! સાંભળ ,તું મને શેડ બાંધવા માટે જે જમીન આપે છે

એના બદલામાં હું બચેલી જમીનમાં તારા માટે એક સરસ પાકું મકાન મારા ખર્ચે બાંધી આપીશ તેમાં તું સુખેથી રહેજે અને હા કાલથી તારે આ બધી જ કામગીરી જે પ્લાસ્ટિક વીણવાની છે એ મૂકી દેવાની છે. તું અને તારી પત્ની કાલથી મારા મોલમાં એક વર્કર તરીકે નોકરીએ આવી જજો. વાલજી એમ જ શેઠને બાથ ભરીને ઉભો હતો. એની આંખમાં હરખના આંસુ હતા. વાલજીના ખભા ઉપર રહેલું શેઠના મુખ પર અને એમની આંખોમાં પારાવાર પસ્તાવો ! આજે એક બાજુ મોંઘા પરફયુમથી સુગંધીત કૉટ હતો અને એને જ અડીને ફાટેલ, ગંદો અને સત્તર થીંગડાવાળો પહેરણ હતો પણ આ બંને વચ્ચે આજે કોઈ ભેદ નહોતો. બન્નેમાં કોણ આમીર હતું એ જ નક્કી નહોતું થતું કારણ કે બંને હૈયા પરસ્પર એકબીજાને લાગણીથી તરબોળ થઇ ચૂમી રહ્યા હતા. કદાચ એ જ માણસાઈ હશે ! અને આ માણસાઈ કરતા કોઈ અમીર હોય ખરું ?

Advertisement

– વિજય વડનાથાણી.

Advertisement