International
China: ચીનીઓની નિર્દયતાનો 15 વર્ષની નમકીએ કર્યો સામનો, કહી આ મોટી વાત
China: ‘સ્વતંત્ર તિબેટ’ની માગણી કરવા બદલ માત્ર 15 વર્ષની ઉંમરે ચીનમાં જેલમાં ગયેલી એક તિબેટીયન યુવતીએ કહ્યું છે કે તે ‘ચીની જુલમ’થી દુનિયાને વાકેફ કરવા માંગે છે. તિબેટીયન છોકરી નામકી અને તેની બહેનને 21 ઓક્ટોબર, 2015ના રોજ ચીની સત્તાવાળાઓએ તિબેટીયન કાઉન્ટી ઓફ નગાબામાં દલાઈ લામાના પોટ્રેટ જાહેરમાં પ્રદર્શિત કરવા અને તિબેટની ‘મુક્તિ’ની માગણી કરવા બદલ પકડી લીધા હતા. બંને બહેનોને ત્રણ વર્ષની જેલ થઈ હતી. તે સમયે નમાકી માત્ર 15 વર્ષની હતી.
તિબેટમાં ‘ચીની દમન’
નમકીએ કહ્યું કે તે વિશ્વભરના લોકોને તિબેટમાં ‘ચીની દમન’ વિશે જાગૃત કરવા માંગે છે. 10 દિવસની કઠિન યાત્રા પછી નેપાળમાં પ્રવેશ્યાના થોડા અઠવાડિયા પછી તે ગયા વર્ષે જૂનમાં ભારત પહોંચી હતી. નમાકી હવે 24 વર્ષની છે. હાલમાં, નમકી હિમાચલ પ્રદેશના ધર્મશાલામાં નિર્વાસિત તિબેટ સરકાર દ્વારા સંચાલિત શૈક્ષણિક સંસ્થા ‘શેરાબ ગેટસેલ લિંગ’નો વિદ્યાર્થી છે.
તિબેટના લોકો ભયમાં જીવી રહ્યા છે
નમકીએ અહીં પત્રકારોને કહ્યું, “ચીન સરકાર તિબેટ વિશે આખી દુનિયાને જે બતાવી રહી છે તે વાસ્તવિકતાથી તદ્દન વિરુદ્ધ છે. તિબેટીયન લોકો વધી રહેલા ભય અને દમન હેઠળ જીવી રહ્યા છે.” તેમણે આરોપ લગાવ્યો કે ચીન તિબેટની ઓળખને નબળી પાડવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. નમકીએ કહ્યું, “હું દુનિયાને જણાવવા માંગુ છું કે તિબેટમાં શું થઈ રહ્યું છે. હું તિબેટીયન લોકોનો અવાજ બનવા માંગુ છું અને વિશ્વને તેમની પીડા અને વેદના અને ચીનના જુલમ વિશે જણાવવા માંગુ છું.
પોલીસે પકડ્યો
ચારો ગામના એક ભદ્ર વિચરતી પરિવારમાં જન્મેલી, નમકીને તેની બહેન તેનઝીન ડોલ્મા સાથે અટકાયતમાં લેવામાં આવી હતી કારણ કે તેઓએ ‘સ્વતંત્ર તિબેટ’ની હાકલ કરીને અને દલાઈ લામાને વહેલામાં વહેલા તિબેટમાં પાછા ફરવાની માંગણી સાથે નાગાબાના મુખ્ય વિસ્તારમાં પ્રદર્શન કર્યું હતું જવાની એ ઘટનાની યાદ. “અમારી કૂચમાં 10 મિનિટથી વધુ સમય ન હતો, ચાર-પાંચ પોલીસ અધિકારીઓ આવ્યા અને અમારા હાથમાંથી (દલાઈ લામાની) તસવીરો છીનવી લીધી,” તેમણે 21 ઑક્ટોબર, 2015ના વિરોધ વિશે કહ્યું, “અમે ફોટોગ્રાફ્સ જવા દીધા ન હતા અને પોલીસ કાર્યવાહીનો વિરોધ કર્યો હતો. આખરે, પોલીસે અમને રસ્તા પર ખેંચી લીધા અને ચૂપ રહેવા કહ્યું. પરંતુ અમે સતત સૂત્રોચ્ચાર કર્યા.
ત્રાસ આપવામાં આવ્યો હતો
નમકીએ કહ્યું, “આ પછી તેઓએ અમારા હાથમાં હાથકડી લગાવી અને અમને પોલીસ વાહનમાં બેસાડી દીધા. અમને નગાબા કાઉન્ટીના અટકાયત કેન્દ્રમાં લઈ ગયા. પછી તેઓ અમને બરકમ શહેરના બીજા અટકાયત કેન્દ્રમાં લઈ ગયા. મને અને મારી બહેનને ભારે ત્રાસ આપવામાં આવ્યો હતો.” તેણે કહ્યું કે બંને બહેનોની પૂછપરછ એક નાનકડા રૂમમાં કરવામાં આવી હતી જ્યાં ભારે ગરમી પેદા કરવા માટે હીટર ચાલુ કરવામાં આવ્યું હતું. બંનેને અલગ-અલગ પ્રશ્નો પૂછવામાં આવ્યા, જેમ કે અમને વિરોધ કરવા કોણે ઉશ્કેર્યા, અમને દલાઈ લામાની તસવીરો ક્યાંથી મળી વગેરે. “માનસિક અને શારીરિક યાતનાઓ હોવા છતાં, અમે બધા જવાબ આપ્યો કે અમે બંનેએ સ્વતંત્ર રીતે વિરોધ કરવાનું નક્કી કર્યું અને કોઈએ અમને ઉશ્કેર્યા નહીં,” તેમણે કહ્યું. અમે એમ પણ કહ્યું હતું કે અમારા પરિવારના સભ્યોને તેના વિશે કંઈ ખબર નથી.
આ રીતે હું નેપાળ પહોંચ્યો
નામકીએ કહ્યું કે તેની ધરપકડના લગભગ એક વર્ષ બાદ ટ્રાયલ શરૂ થઈ હતી. તેણે કહ્યું કે જે દિવસે સુનાવણી શરૂ થઈ તે દિવસે તેની ધરપકડ બાદ તેણે પહેલીવાર તેની બહેનને જોઈ, પરંતુ કોર્ટે બંનેને જેલમાં મોકલી દીધા. નમકીએ કહ્યું કે 21 ઓક્ટોબર 2018ના રોજ બંને બહેનો તેમની સજા પૂરી કરીને જેલમાંથી મુક્ત થઈ હતી. નમકીએ આક્ષેપ કર્યો હતો કે ચીની સત્તાવાળાઓએ તેના અને તેની બહેનના વિરોધને પગલે તેના પરિવારના સભ્યો અને સંબંધીઓને ‘પરેશાન’ કર્યા હતા. તેણે કહ્યું કે 13 મે, 2023 ના રોજ, કોઈને જાણ કર્યા વિના, તેણે તેની કાકી ત્સેરિંગ કી સાથે સ્થળાંતરનો પ્રવાસ શરૂ કર્યો અને પહેલા સરહદ પાર કરીને નેપાળ પહોંચ્યો.
તિબેટમાં શું ચાલી રહ્યું છે
નમકીએ કહ્યું કે તે ગયા વર્ષે 28 જૂને ધર્મશાળા પહોંચી હતી. લગભગ 10 મહિના ભારતમાં રહ્યા બાદ હવે તેને ચિંતા છે કે તેના પરિવારને ત્યાં નિશાન બનાવવામાં આવી શકે છે. તેમણે કહ્યું, “તિબેટમાં લોકો દયનીય સ્થિતિમાં જીવી રહ્યા છે. હું દુનિયાની સામે તેમનો અવાજ બનવા માંગુ છું. હું વિવિધ દેશોની મુલાકાત લેવા માંગુ છું અને પ્રચાર કરવા માંગુ છું અને તેમને જણાવું છું કે તિબેટમાં શું ચાલી રહ્યું છે.”
ચીને શું કર્યું
1959માં નિષ્ફળ ચીન વિરોધી બળવાને પગલે, 14મા દલાઈ લામા તિબેટથી ભારતમાં ભાગી ગયા જ્યાં તેમણે દેશનિકાલમાં સરકારની સ્થાપના કરી. 2010 થી ચીનના સરકારી અધિકારીઓ અને દલાઈ લામા અથવા તેમના પ્રતિનિધિ વચ્ચે કોઈ ઔપચારિક વાતચીત થઈ નથી. બેઇજિંગ કહે છે કે તેણે તિબેટમાં ‘મજૂરો અને ગુલામો’ને ક્રૂર ધર્મશાહીમાંથી મુક્ત કર્યા અને પ્રદેશને સમૃદ્ધિ અને આધુનિકીકરણના માર્ગ પર મૂક્યો. ચીને ભૂતકાળમાં દલાઈ લામા પર તિબેટને વિભાજીત કરવાનો પ્રયાસ કરવાનો આરોપ લગાવ્યો છે.