National
ગરીબો માટે આરક્ષણ પર “સર્વોચ્ચ” સ્ટેમ્પ, બંધારણીય બેન્ચે EWS પરની તમામ પુનર્વિચાર અરજીઓ ફગાવી
સુપ્રીમ કોર્ટે ફરી એકવાર સામાન્ય વર્ગના આર્થિક રીતે નબળા વર્ગો (EWS) માટે નોકરીઓ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં પ્રવેશમાં 10 ટકા અનામતને મંજૂરી આપી છે. સુપ્રીમ કોર્ટે EWS અનામતને સમર્થન આપતા ચુકાદા પર પુનર્વિચાર કરવાની માંગને ફગાવી દીધી છે. મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડની આગેવાની હેઠળની પાંચ ન્યાયાધીશોની બંધારણીય બેન્ચે તમામ સમીક્ષા અરજીઓને ફગાવી દીધી હતી, એમ કહીને કે ચુકાદામાં કોઈ સ્પષ્ટ નબળાઈ નથી.
7 નવેમ્બર, 2022 ના રોજ, પાંચ સભ્યોની બંધારણીય બેન્ચે, ત્રણથી બે બહુમતીનો ચુકાદો આપતી વખતે, આર્થિક રીતે નબળા વર્ગોને 10 ટકા અનામત આપવા માટે 103મા બંધારણીય સુધારાની બંધારણીય જોગવાઈને સમર્થન આપ્યું હતું. EWS અનામતને સમર્થન આપતા ચુકાદા પર પુનર્વિચારની માંગણી કરતી લગભગ એક ડઝન અરજીઓ સુપ્રીમ કોર્ટમાં દાખલ કરવામાં આવી હતી.
ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ, જસ્ટિસ દિનેશ મહેશ્વરી, જસ્ટિસ એસ.કે. રવીન્દ્ર ભટ, જસ્ટિસ બેલા એમ. ત્રિવેદી અને જસ્ટિસ જે.બી. પારડીવાલાની ખંડપીઠે ચેમ્બરમાં પરિભ્રમણ દ્વારા રિવ્યુ પિટિશન પર વિચારણા કર્યા બાદ 9 મેના રોજ આપ્યો હતો. પરંતુ ઓર્ડરની નકલ મંગળવારે ઉપલબ્ધ થઈ હતી. આદેશમાં, સુપ્રીમ કોર્ટે રિવ્યુ પિટિશન દાખલ કરવામાં વિલંબને માફ કર્યો, પરંતુ રિવ્યુ પિટિશન પર ઓપન કોર્ટ સુનાવણીની માંગને ફગાવી દીધી. બંધારણીય બેંચે કહ્યું કે તેઓએ સમીક્ષા અરજીઓ જોઈ છે, તેના પર વિચાર કર્યો છે અને ચુકાદામાં કોઈ સ્પષ્ટ નબળાઈ જોવા મળી નથી.
જસ્ટિસ લલિતની જગ્યાએ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ બેન્ચમાં સામેલ થયા હતા
જસ્ટિસ દિનેશ મહેશ્વરી, જસ્ટિસ બેલા એમ. ત્રિવેદી અને જસ્ટિસ જે.બી. પારડીવાલાએ 7 નવેમ્બર, 2022ના રોજ ચુકાદો આપનારી પાંચ સભ્યોની બેન્ચમાં આર્થિક આધાર પર અનામતને સમર્થન આપ્યું હતું, જ્યારે તત્કાલીન ચીફ જસ્ટિસ યુયુ લલિત અને જસ્ટિસ એસ. રવિન્દ્ર ભટ બહુમતીના નિર્ણય સાથે અસંમત હતા. સુપ્રીમ કોર્ટનો નિયમ છે કે રિવ્યુ પિટિશન એ જ બેંચ દ્વારા ધ્યાનમાં લેવામાં આવે છે જેણે ચેમ્બરમાં પરિભ્રમણ દ્વારા ચુકાદો આપ્યો છે. પરંતુ આ કેસમાં જસ્ટિસ લલિત રિટાયર્ડ થઈ ગયા છે, તેથી રિવ્યુ પિટિશન પર જસ્ટિસ લલિતની જગ્યાએ ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ બેન્ચમાં જોડાયા હતા.
જસ્ટિસ લલિત અને જસ્ટિસ ભટે ભેદભાવપૂર્ણ ગણાવ્યા હતા
જસ્ટિસ જે.બી. પારડીવાલાએ જસ્ટિસ મહેશ્વરી અને જસ્ટિસ ત્રિવેદીના ચુકાદા સાથે સંમતિ દર્શાવી હતી. જસ્ટિસ પારડીવાલાએ કહ્યું હતું કે નિહિત સ્વાર્થ માટે આરક્ષણ કાયમ માટે ચાલુ રાખવું જોઈએ નહીં. જ્યારે જસ્ટિસ લલિત અને જસ્ટિસ ભટે SC-ST અને OBCને EWS અનામતમાંથી બાકાત રાખવાને ભેદભાવપૂર્ણ ગણાવ્યું હતું.
કહ્યું કે, બંધારણના મૂળભૂત માળખાનો ભંગ થતો નથી
7 નવેમ્બર, 2022ના રોજ, જસ્ટિસ મહેશ્વરીએ EWS અનામતને બંધારણીય જાહેર કરતી વખતે EWS આરક્ષણને પડકારતી તમામ અરજીઓને ફગાવી દીધી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે આર્થિક આધાર પર આરક્ષણ આપવું અને એસસી-એસટી અને ઓબીસીને તે અનામતમાંથી બહાર રાખવાથી બંધારણના મૂળભૂત માળખાનું ઉલ્લંઘન થતું નથી. તેનાથી બંધારણના મૂળભૂત માળખાને નુકસાન થતું નથી. જસ્ટિસ મહેશ્વરીએ એમ પણ કહ્યું હતું કે 50 ટકા અનામતની મર્યાદાના ઉલ્લંઘનના આધારે પણ આ અનામતને બંધારણના મૂળભૂત માળખાની વિરુદ્ધ ન કહી શકાય કારણ કે 50 ટકાની મર્યાદા અણગમતી નથી.
સમાનતાના સિદ્ધાંતનો પણ ભંગ થતો નથી
જસ્ટિસ બેલા એમ. ત્રિવેદીએ જસ્ટિસ મહેશ્વરીના ચુકાદા સાથે સંમતિ આપતા કહ્યું કે વિધાનસભા લોકોની જરૂરિયાતો સમજે છે. તે લોકોના આર્થિક બહિષ્કારથી વાકેફ છે. આ બંધારણીય સુધારા દ્વારા, રાજ્ય સરકારોને એસસી-એસટી અને ઓબીસી સિવાયના અન્ય લોકો માટે વિશેષ જોગવાઈઓ કરીને હકારાત્મક પગલાં લેવાની સત્તા આપવામાં આવી છે. બંધારણીય સુધારામાં EWS નું એક અલગ શ્રેણી તરીકે વર્ગીકરણ યોગ્ય વર્ગીકરણ છે. આને સમાનતાના સિદ્ધાંતનું ઉલ્લંઘન કહી શકાય નહીં. આ નિર્ણયમાં જનહિતને ધ્યાનમાં રાખીને તેમણે અનામતની વિભાવના પર પુનર્વિચાર કરવાનું સૂચન કર્યું હતું.
