Editorial
ઇઝરાયેલ અને હમાસ એક વર્ષથી કેવી રીતે યુદ્ધ લડી રહ્યા છે? ઇઝરાયેલ સાથે સ્પર્ધા કરવા માટે હમાસ પાસે કયા શસ્ત્રો છે?
2006માં ગાઝામાં સત્તામાં આવ્યા બાદ હમાસે ધીમે ધીમે તેની સૈન્ય ક્ષમતા વધારવાનું શરૂ કર્યું. 2008 સુધીમાં, હમાસે લશ્કરી માળખું વિકસાવ્યું હતું. બીજી તરફ લેબનોનમાં યુદ્ધ બાદ ઈઝરાયલે પણ પોતાની જાતને મજબૂત કરી છે. ઈઝરાયેલ તેના કુલ બજેટના 12 ટકા સંરક્ષણ પાછળ ખર્ચે છે. ગાઝા છેલ્લા એક વર્ષથી યુદ્ધનો અખાડો બની ગયુછે. ઇઝરાયેલ અને હમાસ વચ્ચેના યુદ્ધને આજે એક વર્ષ પૂર્ણ થયું છે. 7 ઓક્ટોબર, 2023ના રોજ હમાસ દ્વારા અચાનક થયેલા હુમલાએ ઈઝરાયેલને આંચકો આપ્યો હતો. આ પછી ઈઝરાયેલે જવાબી કાર્યવાહી કરી, જેમાં હમાસના વડા ઈસ્માઈલ હાનિયા સહિત હજારો લડવૈયાઓ માર્યા ગયા.ચાલો જાણીએ કે ઇઝરાયેલ અને હમાસ છેલ્લા એક વર્ષથી કેવી રીતે યુદ્ધ લડી રહ્યા છે? ઇઝરાયેલ સાથે સ્પર્ધા કરવા માટે હમાસ પાસે કયા શસ્ત્રો છે? શું તેણે પોતાની સેના જાળવી રાખી છે? ઇઝરાયેલની લશ્કરી તાકાત કેટલી છે? વિશ્વના દેશોની તુલનામાં ઇઝરાયેલ કેટલું શક્તિશાળી છે?
હમાસ પાસે કયા શસ્ત્રો છે?
પેલેસ્ટિનિયન મૌલવી શેખ અહમદ યાસીન દ્વારા 1987 માં બનાવવામાં આવેલ હમાસ, પ્રથમ વખત 2006 માં ગાઝામાં સત્તામાં આવી હતી. આ પછી હમાસે ધીમે ધીમે તેની સૈન્ય ક્ષમતા વધારવાનું શરૂ કર્યું. 2008 સુધીમાં, જ્યારે હમાસે ઇઝરાયેલ સામે તેનું પ્રથમ યુદ્ધ શરૂ કર્યું, તે લશ્કરી માળખું વિકસાવ્યું હતું. લેબનોન સ્થિત સશસ્ત્ર સંગઠન હિઝબુલ્લાહના સમર્થનથી હજારો સભ્યોને તાલીમ આપી. તે સમયે હમાસ કામચલાઉ રોકેટ લોન્ચ કરી રહ્યું હતું. ગાઝા પર ઈઝરાયેલના અનુગામી હુમલામાં અંદાજે 1200-1400 પેલેસ્ટિનિયનો માર્યા ગયા. હમાસે પોતાને અપડેટ કર્યું છે. જ્યારે તેણે 2014માં ઈઝરાયેલ સામે ત્રીજું યુદ્ધ શરૂ કર્યું ત્યારે તેની પાસે લડાયક ક્ષમતાઓની વિશાળ શ્રેણી તૈયાર હતી. તેના રોકેટની સંખ્યા અને આવરી લેવામાં આવતી રેન્જ વધી ગઈ હતી. વધુમાં, હમાસ ગાઝા પટ્ટીથી ઈઝરાયેલ સુધી ટનલ બનાવી. આ સુરંગો દ્વારા તેણે ઇજિપ્તમાંથી એકત્ર કરાયેલા શસ્ત્રોનો ઉપયોગ ઇઝરાયેલ પર હુમલો કરવા માટે કર્યો હતો. આનાથી તેના ગ્રાઉન્ડ ફાઇટિંગ સભ્યોની કાર્યક્ષમતામાં વધારો થયો, જેઓ 50 દિવસ સુધી લડતા રહ્યા. 2021 માં, હમાસે 11 દિવસના હુમલામાં ઇઝરાયેલ પર 4,300 રોકેટ છોડ્યા હતા. જો કે, હમાસ હજુ પણ ઇઝરાયેલ સાથે સ્પર્ધા કરી શક્યું નથી. ઇઝરાયેલના યુદ્ધ વિમાનો અને હેલિકોપ્ટરોએ 2021 માં ગાઝા પર બોમ્બમારો કર્યા પછી તેના હુમલામાં બંકરમાં ડઝનેક લોકો માર્યા ગયા હતા. આ હુમલામાં 200થી વધુ લોકો માર્યા ગયા હતા.
હમાસે અચાનક હુમલો કર્યો
હમાસે 2021 પછી બે વર્ષ સુધી ઇઝરાયલ સાથે સંઘર્ષ વધારવાનું ટાળ્યું હતું, પરંતુ 7 ઓક્ટોબર, 2023નો હુમલો તેના પહેલાના કોઈપણ હુમલા કરતાં વધુ ખતરનાક હતો. હમાસે ઈઝરાયેલની સરહદ અને તેની સુરક્ષા પર લગાવેલા સેન્સર પર હુમલો કર્યો કેમેરા અક્ષમ છે. તે અદ્યતન ઇલેક્ટ્રોનિક યુદ્ધનો ઉપયોગ કરે છે અને ઇઝરાયેલી સંચાર પ્રણાલીને જામ કરે છે. આનાથી સ્પષ્ટ થયું કે વિદેશી મદદ દ્વારા હમાસ છેલ્લા કેટલાક સમયથી તેની સૈન્ય તકનીકોમાં વધારો કરી રહ્યું છે.ઈકોનોમિસ્ટે તેના એક અહેવાલમાં જણાવ્યું છે કે ઈઝરાયેલના સંરક્ષણ દળોએ સંખ્યા અને સાધનસામગ્રી બંનેમાં હમાસને પાછળ છોડી દીધી છે. ઇઝરાયેલે હમાસની સૈન્ય તાકાત લગભગ 30,000 લડવૈયાઓ સુધી મર્યાદિત કરી છે. હમાસના હુમલા બાદ જ ઈઝરાયેલે કર્યું હતું તેનો સામનો કરવા માટે 3,00,000 અનામત સૈનિકોને બોલાવવામાં આવ્યા હતા. IDFના વ્યાપક શસ્ત્રાગારમાં મિસાઇલ બોટ અને ટેન્કનો પણ સમાવેશ થાય છે.તેનો સામનો કરવા માટે 3,00,000 અનામત સૈનિકોને બોલાવવામાં આવ્યા હતા. IDFના વ્યાપક શસ્ત્રાગારમાં મિસાઇલ બોટ અને ટેન્કનો પણ સમાવેશ થાય છે.
હુમલા બાદ ઈઝરાયલની જવાબી કાર્યવાહી
હમાસના તાજેતરના હુમલા પછી, ઇઝરાયેલ તેની સ્થિતિ સામે સતત જવાબી કાર્યવાહી કરી રહ્યું છે. જવાબી કાર્યવાહીમાં, ઇઝરાયેલી સંરક્ષણ દળોએ 6,000 રોકેટ છોડ્યા જેમાં 1,000 થી વધુ હમાસના લડવૈયા માર્યા ગયા. જો કે, આ સમયગાળા દરમિયાન ઇઝરાયેલે તેના 258 સૈનિકો પણ ગુમાવ્યા હતા. IDF કહ્યું કે 120 પરિવારોને અપહરણ કરાયેલા સંબંધીઓ વિશે માહિતી આપવામાં આવી છે.
ઈઝરાયેલનું સંરક્ષણ ક્ષેત્રનું ખાતું શું કહે છે?
ઈઝરાયેલનું સંરક્ષણ બજેટ 2.02 લાખ કરોડ રૂપિયા છે. ગ્લોબલ ફાયર પાવર ડેટા અનુસાર, ઇઝરાયેલ તેના કુલ બજેટના 12 ટકા સંરક્ષણ પાછળ ખર્ચે છે. અહીં માથાદીઠ સૈન્ય ખર્ચ 2,18,439.14 રૂપિયા છે.
ઇઝરાયેલની સેના કેટલી શક્તિશાળી છે?
ઈઝરાયેલની સેનામાં કુલ સૈનિકોની સંખ્યા 6.46 લાખ છે. તેના સક્રિય સૈનિકો 1.73 લાખ છે જ્યારે 4.65 લાખ અનામત સૈનિકો છે. આ સાથે ઈઝરાયેલમાં આઠ હજાર અર્ધલશ્કરી દળો છે.
જમીન પર ઇઝરાયેલની સેના કેટલી શક્તિશાળી છે?
ઈઝરાયલ આર્મીની ગ્રાઉન્ડ સ્ટ્રેન્થની વાત કરીએ તો તેની પાસે 2,200 બેટલ ટેન્ક છે. તેની પાસે 56,290 બખ્તરબંધ વાહનો છે જ્યારે સ્વ-સંચાલિત હોવિત્ઝર્સ 650 છે. ઇઝરાયેલ પાસે 300 નંબરની બહુવિધ પ્રક્ષેપણ રોકેટ સિસ્ટમ છે.
ઇઝરાયેલ એર ફોર્સ પાવર
ઈઝરાયેલની નેવી પાસે 601 મિલિટરી એરક્રાફ્ટ છે. વાયુસેના પાસે 126 હેલિકોપ્ટર છે જ્યારે એટેક હેલિકોપ્ટરની સંખ્યા 48 છે. એરફોર્સની પરમાણુ શસ્ત્ર શક્તિ 90-200 છે. તેની નૌકાદળ પાસે પાંચ સબમરીન, સાત નાના યુદ્ધ જહાજો અને 45 પેટ્રોલિંગ વેસલ્સ છે.
અન્ય દેશોની સરખામણીમાં ઇઝરાયેલની સ્થિતિ શું છે?
જ્યારે ઇઝરાયેલના સરકારી ખર્ચમાં લશ્કરી ખર્ચનો હિસ્સો 12.20% છે, જ્યારે રશિયા માટે આ આંકડો 10.40% છે. SIPRI ના તાજેતરના અહેવાલ મુજબ, ભારતના સરકારી ખર્ચમાં લશ્કરી ખર્ચનો હિસ્સો 8.30% છે. આ સિવાય સૈન્ય ખર્ચ પાકિસ્તાનના સરકારી ખર્ચમાં સામેલ છે. ભારતનો હિસ્સો 12.20%, ચીનનો 4.80%, ફ્રાંસનો 3.40% અને બ્રિટનનો 5.30% છે.
માથાદીઠ લશ્કરી ખર્ચ, જીડીપીમાં લશ્કરી ખર્ચ
SIPRI ડેટા કહે છે કે ઇઝરાયેલ સરેરાશ 2,18,408 રૂપિયા પ્રતિ સૈનિક ખર્ચ કરે છે. બ્રિટન માટે માથાદીઠ લશ્કરી ખર્ચ 83,219 રૂપિયા છે જ્યારે ફ્રાન્સ માટે 68,096 રૂપિયા છે. રશિયા એક સૈનિક પાછળ 49,323 રૂપિયા ખર્ચે છે. ચીન માટે માથાદીઠ લશ્કરી ખર્ચ રૂ. 16,782, ભારતનો રૂ. 4,815 અને પાકિસ્તાનનો રૂ. 3,750 છે. ઇઝરાયેલ તેના કુલ ગ્રોસ ડોમેસ્ટિક પ્રોડક્ટ (જીડીપી)ના 4.50% તેના સૈન્ય પર ખર્ચ કરે છે. રશિયા તેના જીડીપીના 4.10% ખર્ચ કરે છે જ્યારે ભારત તેના જીડીપીના 2.40% સેના પર ખર્ચે છે. જો આપણે અન્ય દેશોના આંકડા જોઈએ તો પાકિસ્તાન તેની જીડીપીના 2.60%, ચીન 1.60%, ફ્રાન્સ 1.90%, બ્રિટન 2.20% અને અમેરિકા 3.50% પોતાની સેના માટે ખર્ચ કરે છે.