National
Indus Water Treaty : ‘સિંધુ જળ સંધિ’ પર ઘેરાયું પાકિસ્તાન, હવે ભારતે આપી નોટિસ, જાણો સમગ્ર મામલો
ભારતે સપ્ટેમ્બર 1960ની સિંધુ જળ સંધિમાં સુધારા અંગે પાકિસ્તાનને નોટિસ પાઠવી છે. સરકારી સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, ભારત પાકિસ્તાન સાથે સિંધુ જળ સંધિને પત્ર અને ભાવનાથી લાગુ કરવામાં અડગ સમર્થક, જવાબદાર ભાગીદાર રહ્યું છે. પાકિસ્તાનના પગલાંથી સિંધુ સંધિની જોગવાઈઓને પ્રતિકૂળ અસર થઈ છે. જેના કારણે ભારતને નોટિસ જારી કરવાની ફરજ પડી છે. આ નોટિસનો હેતુ પાકિસ્તાનને સિંધુ જળ સંધિના ઉલ્લંઘનને સુધારવા માટે 90 દિવસની અંદર આંતર-સરકારી વાટાઘાટોમાં પ્રવેશવાની તક પૂરી પાડવાનો છે. આ પ્રક્રિયા સિંધુ જળ સંધિને પણ અપડેટ કરશે કારણ કે છેલ્લા 62 વર્ષમાં પરિસ્થિતિ બદલાઈ છે.
નોટિસ પાછળનું કારણ
સરકારી સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, સંધિને લાગુ કરવા અંગે ઈસ્લામાબાદના અક્કડ વલણને કારણે આ નોટિસ જારી કરવામાં આવી છે. આ નોટિસ 25 જાન્યુઆરીએ સિંધુ જળ કમિશનર દ્વારા મોકલવામાં આવી હતી. સંધિ અનુસાર, ભારત કેટલાક અપવાદોને બાદ કરતાં પૂર્વી નદીઓના પાણીનો પ્રતિબંધ વિના ઉપયોગ કરી શકે છે.
ભારતને સંબંધિત જોગવાઈઓ હેઠળ પરિવહન, વીજળી અને કૃષિ માટે રાવી, સતલજ અને બિયાસ નદીઓના પાણીનો ઉપયોગ કરવાનો અધિકાર આપવામાં આવ્યો હતો. 2015માં, પાકિસ્તાને ભારતીય કિશનગંગા અને રાતલે હાઇડ્રોઇલેક્ટ્રિક પ્રોજેક્ટ્સ પરના ટેકનિકલ પ્રોબ્લેમની તપાસ કરવા માટે તટસ્થ નિષ્ણાતની નિમણૂક કરવાની વિનંતી કરી હતી. 2016 માં, પાકિસ્તાને આ વિનંતીમાંથી એકપક્ષીય રીતે પીછેહઠ કરી હતી અને આ વાંધાઓને આર્બિટ્રેશન કોર્ટમાં લઈ જવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. સૂત્રોનું માનીએ તો પાકિસ્તાનનું આ એકપક્ષીય પગલું સંધિની કલમ 9માં વિવાદોના સમાધાન માટે બનાવવામાં આવેલી વ્યવસ્થાનું ઉલ્લંઘન છે.
પાકિસ્તાને સિંધુ જળ સંધિ પર ચર્ચા કરવાનો વારંવાર ઈન્કાર કર્યો છે
ભારત દ્વારા પરસ્પર સહમત રીતે આગળ વધવાના વારંવારના પ્રયાસો છતાં, પાકિસ્તાને 2017 થી 2022 સુધીની સ્થાયી સિંધુ કમિશનની પાંચ બેઠકો દરમિયાન આ મુદ્દા પર ચર્ચા કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. પાકિસ્તાનના સતત આગ્રહ પર, વિશ્વ બેંકે તાજેતરમાં તટસ્થ નિષ્ણાત અને અદાલત બંનેની પહેલ કરી છે. આર્બિટ્રેશન પ્રક્રિયાઓ. સમાન મુદ્દાઓ પર આવા સમાંતર વિચારો સિંધુ જળ સંધિની કોઈપણ જોગવાઈ હેઠળ આવતા નથી.
જાણો શું છે સિંધુ જળ સંધિ?
હકીકતમાં, સિંધુ જળ સંધિની જોગવાઈઓ હેઠળ, સતલજ, બિયાસ અને રાવીના પાણી ભારતને અને સિંધુ, ઝેલમ અને ચિનાબના પાણી પાકિસ્તાનને આપવામાં આવ્યા છે. ભારત અને પાકિસ્તાને નવ વર્ષની વાટાઘાટો પછી 19 સપ્ટેમ્બર 1960ના રોજ સિંધુ જળ સંધિ પર હસ્તાક્ષર કર્યા, જેમાં વિશ્વ બેંક પણ સહી કરનાર છે. બંને દેશોના વોટર કમિશનરો વર્ષમાં બે વાર મળે છે અને પ્રોજેક્ટ સાઇટ્સ અને મહત્વપૂર્ણ નદી હેડવર્ક્સની તકનીકી મુલાકાત ગોઠવે છે.