National
હવે રેલ્વે બજેટ કેમ અલગથી રજૂ કરવામાં આવતું નથી? જાણો કેમ બદલાઈ 92 વર્ષ જૂની પરંપરા
કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ આજે વચગાળાનું બજેટ રજૂ કરશે. મોદી સરકારના બીજા કાર્યકાળના વચગાળાના બજેટમાં ઘણી મોટી જાહેરાતો થઈ શકે છે. આ બજેટમાં રેલ્વે સેક્ટરને ઘણી ભેટ મળી શકે તેવી આશા છે.
તમને જણાવી દઈએ કે 1924માં શરૂ થયેલી રેલવે બજેટ રજૂ કરવાની અલગ પરંપરા વર્ષ 2017માં સમાપ્ત થઈ ગઈ હતી. પ્રથમ વખત સામાન્ય બજેટની સાથે રેલવે બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. 2017 પહેલા કેન્દ્ર સરકાર રેલવે માટે અલગ બજેટ રજૂ કરતી હતી, પરંતુ ત્યારપછી સામાન્ય બજેટની સાથે રેલવે બજેટ પણ રજૂ થવા લાગ્યું.
રેલવે સામાન્ય બજેટનો ભાગ કેમ બની?
વર્ષ 2016માં કેન્દ્ર સરકારે રેલવે બજેટને કેન્દ્રીય બજેટ સાથે મર્જ કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો.
નીતિ આયોગની ભલામણોને પગલે કેન્દ્ર સરકારે રેલવે બજેટને કેન્દ્રીય બજેટ સાથે મર્જ કરી દીધું.
મોદી સરકારે સદીઓથી ચાલી આવતી આ પરંપરાનો અંત લાવ્યો અને પહેલીવાર વર્ષ 2017માં સામાન્ય બજેટની સાથે રેલવે બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યું.
તત્કાલિન નાણામંત્રી સ્વર્ગસ્થ અરુણ જેટલીએ નાણાકીય વર્ષ 2017-18 માટે પ્રથમ સંયુક્ત બજેટ રજૂ કર્યું હતું.
2017 પહેલા રેલ્વેનું અલગ બજેટ બનાવવામાં આવતું હતું અને સામાન્ય બજેટની રજૂઆતના બીજા દિવસે તેને સંસદમાં રજૂ કરવામાં આવતું હતું.
રેલ્વે શા માટે મહત્વપૂર્ણ છે?
ભારતીય રેલ્વે દેશની અર્થવ્યવસ્થાનો મહત્વનો પાયો છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ભારતીય રેલ્વેમાં ફેરફારો થયા છે. સરકારી ખર્ચનો મોટો હિસ્સો આ સેક્ટરમાંથી આવે છે. ભારતીય રેલ્વે દ્વારા દરરોજ લાખો લોકો મુસાફરી કરે છે. જેના કારણે મોદી સરકારે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં રેલવેના બજેટમાં પણ વધારો કર્યો છે. નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં રેલવે બજેટ 2.4 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુ હતું. અગાઉ, વર્ષ 2022 માં રેલ્વે મંત્રાલયને 1 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુની ફાળવણી કરવામાં આવી હતી.
આ વર્ષે પહેલું રેલવે બજેટ આવ્યું
પ્રથમ રેલ્વે બજેટ વર્ષ 1924 માં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. અગાઉ સામાન્ય બજેટની સાથે રેલવે બજેટ પણ રજૂ કરવામાં આવતું હતું. 1920-21માં, એકવર્થ કમિટીએ રેલ્વે બજેટની રજૂઆત અંગેનો અહેવાલ સુપરત કર્યો હતો. તેમણે રેલવે બજેટને સામાન્ય બજેટથી અલગ રજૂ કરવાની ભલામણ કરી હતી. આ પછી રેલવે બજેટને સામાન્ય બજેટથી અલગ કરી દેવામાં આવ્યું હતું.
સ્વતંત્ર ભારતમાં સૌપ્રથમ રેલવે બજેટ કોણે રજૂ કર્યું હતું?
તમને જણાવી દઈએ કે દેશને આઝાદી મળ્યા બાદ જોન મથાઈને રેલવે મંત્રાલયની જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી.
સ્વતંત્ર ભારતમાં, દેશના પ્રથમ રેલવે પ્રધાન જોન મથાઈએ રેલવે બજેટ રજૂ કર્યું હતું.
તેમણે નાણામંત્રી તરીકે બે બજેટ પણ રજૂ કર્યા હતા.