International
ચીને અમેરિકાના આકાશમાં છોડેલો જાસૂસી બલૂન શું છે? વાયુસેના તેના પર હુમલો કેમ નથી કરી રહી?
અમેરિકી વિદેશ મંત્રી એન્ટની બ્લિંકને આવતા અઠવાડિયે નિર્ધારિત તેમની ચીનની મુલાકાત મુલતવી રાખવાનો નિર્ણય કર્યો છે. બ્લિન્કેનની જેમ આ પગલું અમેરિકી રાજ્ય મોન્ટાનાના આકાશમાં ચાઈનીઝ જાસૂસ બલૂન જોવા મળ્યા બાદ કરવામાં આવ્યું છે. વાસ્તવમાં શુક્રવારે જ અમેરિકી રક્ષા મંત્રાલય પેન્ટાગોને ખુલાસો કર્યો હતો કે કેનેડા બાદ અમેરિકાના આકાશમાં ચીનનું જાસૂસી બલૂન (જાસૂસી બલૂન) ઉડી રહ્યું છે. આટલું જ નહીં શનિવારે લેટિન અમેરિકામાં વધુ એક ચીની જાસૂસી બલૂન હોવાનું બહાર આવ્યું હતું. એવું માનવામાં આવે છે કે આ બલૂન્સ દ્વારા ચીન અમેરિકા અને તેની આસપાસના વિસ્તારની મહત્વપૂર્ણ માહિતી એકત્ર કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે.
બલૂન ઇવેન્ટમાં અત્યાર સુધી શું થયું?
નવાઈની વાત એ છે કે આ જાસૂસી બલૂન આટલા દિવસો સુધી અમેરિકન મહાદ્વીપમાં શોધ્યા વિના ઉડતો રહ્યો. તેના વિશે પ્રથમ ખુલાસો ત્યારે થયો જ્યારે તે યુએસ એરફોર્સના મહત્વપૂર્ણ બેઝ ધરાવતા રાજ્ય મોન્ટાના પર પહોંચ્યો. ઉતાવળમાં રક્ષા મંત્રાલયે ચીનને આ અંગે નોટિસ પાઠવી હતી. બાદમાં, ચીનના વિદેશ મંત્રાલયે સ્વીકાર્યું કે આ તેમની પેસેન્જર એરશીપમાંથી એક છે, જેનો ઉપયોગ સંશોધન માટે થાય છે. ખાસ કરીને હવામાન સંબંધિત માહિતી એકત્ર કરવા માટે. ચીનનું કહેવું છે કે પશ્ચિમી પવનો અને મર્યાદિત સ્વ-ડ્રાઇવિંગ ક્ષમતાને કારણે બલૂન દેખીતી રીતે તેનો માર્ગ ગુમાવ્યો હતો.
તો શું છે આ જાસૂસી ફુગ્ગા, જેના પર અમેરિકા એલર્ટ હતું?
અમેરિકાએ મોન્ટાના પર જે જાસૂસી ફુગ્ગાઓ વિશે વાત કરી છે તેનો ઇતિહાસ બીજા વિશ્વયુદ્ધનો છે. હકીકતમાં, આ કેપ્સ્યુલ આકારના ફુગ્ગા કેટલાય ચોરસ ફૂટ મોટા હોય છે. તેઓ સામાન્ય રીતે જમીનથી ખૂબ ઊંચાઈએ ઉડવાની ક્ષમતા ધરાવે છે, જેના કારણે તેઓ મોટાભાગે હવામાન સંબંધિત માહિતી એકત્રિત કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે. ખાસ કરીને ચોક્કસ વિસ્તારનું હવામાન જાણવા માટે. જો કે, આકાશમાં ખૂબ ઊંચાઈએ ઉડવાની તેમની ક્ષમતાને કારણે, તેઓ જાસૂસી માટે પણ ઉપયોગમાં લેવાતા હતા.
આ બલૂન જમીનથી 24 હજારથી 37 હજાર ફૂટની ઊંચાઈએ સરળતાથી ઉડી શકે છે, જ્યારે આ ચાઈનીઝ બલૂન અત્યારે અમેરિકાથી 60 હજાર ફૂટની ઊંચાઈ પર ઉડી રહ્યું છે. આ કારણે જમીન પરથી તેમની દેખરેખ રાખવી ખૂબ મુશ્કેલ છે. તેમની ઉડ્ડયનની આ શ્રેણી કોમર્શિયલ એરક્રાફ્ટ કરતાં ઘણી વધારે છે. મોટાભાગના કોમર્શિયલ એરક્રાફ્ટ 40,000 ફૂટથી ઉપર જતા નથી. માત્ર ફાઈટર જેટમાં જ આટલી રેન્જ પર ઉડવાની ક્ષમતા હોય છે, જે 65 હજાર ફૂટ સુધી જઈ શકે છે. જો કે, યુ-2 જેવા કેટલાક વધુ જાસૂસી વિમાનો 80,000 ફૂટની ઉંચાઈ સુધી ઉડી શકે છે.
આ બલૂન્સ ઉપગ્રહો કરતાં વધુ સારા જાસૂસી સાધનો છે
યુએસ એરફોર્સની એર કમાન્ડ એન્ડ સ્ટાફ કોલેજના એક રિપોર્ટ અનુસાર, આ જાસૂસી બલૂન કેટલીકવાર સેટેલાઇટ કરતાં વધુ સારી ગુપ્તચર સાધન સાબિત થાય છે. વાસ્તવમાં, તે સેટેલાઇટ કરતાં વધુ સરળતા અને સમય સાથે વિસ્તારને સ્કેન કરી શકે છે. આના માધ્યમથી તેમને મોકલનાર દેશો દુશ્મનો સામે આવી સંવેદનશીલ ગુપ્ત માહિતી એકત્ર કરી શકે છે, જેને સેટેલાઇટના અંતરને કારણે સ્કેન કરવું મુશ્કેલ છે. એટલું જ નહીં, ઉપગ્રહો દ્વારા કોઈપણ એક વિસ્તાર પર નજર રાખવી પણ ખૂબ ખર્ચાળ સાબિત થઈ શકે છે, કારણ કે તેના માટે ખૂબ જ ખર્ચાળ સ્પેસ લોન્ચરની જરૂર પડે છે. બીજી તરફ, જાસૂસ બલૂન, ઉપગ્રહો સાથે ખૂબ ઓછા ખર્ચે સમાન કાર્ય કરી શકે છે.
બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી ઉપયોગ થાય છે?
આવા જાસૂસી ફુગ્ગાઓનો ઉપયોગ નવો નથી. તેમનો ઉપયોગ બીજા વિશ્વ યુદ્ધથી થઈ રહ્યો છે. જાપાની સેનાએ આ ફુગ્ગાઓ દ્વારા અમેરિકન વિસ્તારમાં બોમ્બમારો કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. તેમ છતાં તેમની મર્યાદિત નિયંત્રણ ક્ષમતાઓએ યુએસ લશ્કરી લક્ષ્યોને વધુ નુકસાન પહોંચાડ્યું ન હતું, કેટલાક બોમ્બ રહેણાંક વિસ્તારોમાં પડ્યા હતા, જેના પરિણામે ઘણા નાગરિકોના જીવ ગયા હતા.
વિશ્વયુદ્ધના અંત પછી, યુએસ આર્મીએ સૌપ્રથમ જાસૂસી માટે તેનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું. પછી તે અમેરિકાના પ્રોજેક્ટ જેનેટ્રિક્સનો ભાગ બન્યો, જેના દ્વારા અમેરિકન સુરક્ષા એજન્સીઓએ ઘણા દેશોમાં ગુપ્તચર મિશન હાથ ધર્યા. સરકારી દસ્તાવેજો અનુસાર, યુએસએ આ જાસૂસી ફુગ્ગાઓનો ઉપયોગ સોવિયત સંઘ અને તેના સહયોગીઓ પાસેથી ગુપ્ત માહિતી એકત્ર કરવા માટે પણ કર્યો હતો.
ચીનના જાસૂસી બલૂન પર અમેરિકા કેમ ગુસ્સે થયું?
અહેવાલો અનુસાર, ચીનનું જાસૂસી બલૂન મોન્ટાનાના મિસાઈલ ક્ષેત્રો પરથી પસાર થઈ રહ્યું હતું. આ વિસ્તારમાં અમેરિકાના કેટલાક મહત્વપૂર્ણ હથિયારો પણ રાખવામાં આવ્યા છે. જો કે, યુએસનું કહેવું છે કે આ ક્ષેત્રમાંથી એકત્ર કરાયેલી માહિતી ચીન માટે મર્યાદિત મૂલ્યની છે. પરંતુ કોઈપણ દેશ તરફથી આ પ્રકારની ઘૂસણખોરી સહન કરી શકાય નહીં.
તો પછી અમેરિકા બલૂનને કેમ નથી મારતું?
ચીનને ચેતવણી આપવા છતાં અમેરિકાએ જાસૂસી બલૂનને નહીં મારવાનો નિર્ણય લીધો છે. વાસ્તવમાં યુએસ ડિફેન્સ મિનિસ્ટ્રી- પેન્ટાગોનનું કહેવું છે કે બલૂનની સાઈઝ લગભગ ત્રણ બસ જેટલી છે. તેની અંદર ઘણા બધા જાસૂસી સાધનો અને પેલોડ હોઈ શકે છે. જો બલૂનને ઠાર કરવામાં આવે તો તેનો કાટમાળ અમેરિકન શહેર પર પડી શકે છે, તેથી સૈન્યની પ્રથમ પ્રાથમિકતા તેને અમેરિકન એરસ્પેસમાંથી દૂર કરવાની છે. આ સિવાય આટલી ઊંચાઈએ ઉડતા આ બલૂનને કારણે અત્યારે હવાઈ ટ્રાફિક માટે ખતરો નથી.