Offbeat
ભારતનું એકમાત્ર રેલ્વે સ્ટેશન જે હજુ પણ છે અંગ્રેજોના કબજામાં, ભારતે ચૂકવવો પડે છે કરોડોનો ટેક્સ
આપણે ઈતિહાસના પુસ્તકોમાં વાંચ્યું છે કે આપણા દેશ ભારત પર અંગ્રેજોએ 200 વર્ષ શાસન કર્યું અને આ સમયગાળા દરમિયાન યુરોપિયનોએ ભારતીયો પર ઘણા અત્યાચારો કર્યા. તેમના શાસન દરમિયાન, અંગ્રેજોએ ભારતમાં આવી ઘણી વારસો વિકસાવી, જે આજે પણ ભારતનું ગૌરવ છે. આમાંથી એક ભારતીય રેલ્વે છે, જે આજે એશિયામાં બીજા નંબરનું સૌથી મોટું અને વિશ્વનું ચોથું સૌથી મોટું રેલ નેટવર્ક છે.
અંગ્રેજો ભારતમાં રેલવે લાવ્યા. 1947 માં દેશને આઝાદી મળ્યા પછી, ભારતીય રેલ્વે એ ભારત સરકાર દ્વારા નિયંત્રિત જાહેર રેલ્વે સેવા બની. આજે તે વિશ્વની ચોથી સૌથી મોટી રેલ સેવા છે. એટલું જ નહીં, ભારતીય રેલવે 12 લાખ કર્મચારીઓ સાથે વિશ્વની આઠમી સૌથી મોટી વ્યાપારી સંસ્થા છે.
ભારતીય રેલ્વેએ પોતાની અંદર ઘણા ઈતિહાસ છુપાવ્યા છે. આઝાદીના 75 વર્ષ પૂર્ણ થયા છે, પરંતુ આજે પણ ભારતીય રેલ્વેનો એક ટ્રેક છે, જે બ્રિટિશ કંપની હેઠળ આવે છે અને દર વર્ષે ભારત આ ટ્રેકની જાળવણી માટે કંપનીને કરોડો રૂપિયા આપે છે. આ રેલ્વે ટ્રેક આજે પણ અંગ્રેજોના તાબામાં છે. આ ટ્રેક શકુંતલા રેલ્વે ટ્રેક તરીકે ઓળખાય છે. મહારાષ્ટ્રના અમરાવતીથી મુર્તજાપુર સુધીના આ ટ્રેકની લંબાઈ લગભગ 190 કિમી છે.
શકુંતલા રેલ્વે ટ્રેક ક્યારે અને શા માટે બાંધવામાં આવ્યો હતો?
મહારાષ્ટ્રના અમરાવતીમાં કપાસની ખેતી થતી હતી. આ ટ્રેકનો ઉપયોગ અહીંથી મુંબઈ બંદર સુધી કપાસના પરિવહન માટે થતો હતો. બ્રિટનની ક્લિક નિક્સન એન્ડ કંપનીએ આ રેલવે ટ્રેક બનાવવા માટે સેન્ટ્રલ પ્રોવિન્સ રેલવે કંપની (CPRC)ની સ્થાપના કરી હતી. આ ટ્રેકનું નિર્માણ 1903માં શરૂ થયું હતું, જે 1916માં પૂર્ણ થયું હતું.
માત્ર એક પેસેન્જર ટ્રેન ચાલી રહી હતી
આ ટ્રેક પર માત્ર એક જ ટ્રેન દોડતી હતી જે શકુંતલા પેસેન્જર તરીકે ઓળખાતી હતી. આ કારણોસર આ રેલ્વે લાઈન શકુંતલા રેલ્વે ટ્રેક તરીકે પ્રખ્યાત થઈ. 1994 પછી આ ટ્રેનોમાં વરાળની જગ્યાએ ડીઝલ એન્જિન લગાવવામાં આવ્યા. આ ટ્રેન 17 સ્ટેશનો પર રોકાઈ અને 6-7 કલાકમાં મુસાફરી પૂરી કરી.
દર વર્ષે 1 કરોડ 20 લાખ રૂપિયા
આઝાદી પછી ભારતીય રેલ્વેએ બ્રિટિશ કંપની સાથે કરાર કર્યો. આ અંતર્ગત ભારતીય રેલવે દ્વારા દર વર્ષે કંપનીને રોયલ્ટી ચૂકવવામાં આવે છે. રિપોર્ટ્સ અનુસાર, કંપનીને દર વર્ષે 1 કરોડ 20 લાખ રૂપિયાની રોયલ્ટી મળે છે.
મોટી રોયલ્ટી મળવા છતાં બ્રિટિશ કંપની આ ટ્રેકની જાળવણી પર કોઈ ધ્યાન આપતી નથી જેના કારણે આ ટ્રેક સાવ જર્જરિત બની ગયો છે. તેના પર ચાલતી શંકુતલા એક્સપ્રેસ પણ 2020માં બંધ કરી દેવામાં આવી હતી. સ્થાનિક રહીશોએ આ ટ્રેનને ફરીથી દોડાવવાની માંગ કરી છે. એવું કહેવાય છે કે ભારતીય રેલ્વેએ આ ટ્રેક પાછું ખરીદવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો પરંતુ નિષ્ફળ ગયો હતો.